به گزارش ستاد خبری پنجمین جشنواره کتاب برتر کودک و نوجوان، این کتاب‌ها متعلق به نشر افق، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و انتشارات طلایی است.
در این مراسم که امروز در کتابخانه ملی ایران برگزار شد، 12 عنوان کتاب دیگر در سه حوزه داستان، شعر و علمی-آموزشی به عنوان کتاب‌های تقدیری معرفی شدند.
در بخش داستان، کتاب های «زرد مشکی»، نوشته فریدون عموزاده خلیلی، «سه گلدان»، کاری از احمدرضا احمدی، «غول و دوچرخه»، اثر احمد اکبرپور، «110 قصه از هانس کریستین آندرسن»، ترجمه محمدرضا شمس، در بخش شعر، کتاب های «طوطی و بازرگان»، با تصویرگری فیروزه گلمحمدی، «ترانه های بابایی»، سروده گروهی از شاعران، «یک نفر رد شد از کنار دلم»، سروده اسدالله شعبانی، «سفر به فضا»، سروده ناصر کشاورز و در بخش علمی-آموزشی، کتاب های «نجوم و فضا»، ترجمه شادی حامدی آزاد، «دانش نامه تصویری نوآموز»، ترجمه حسن سالاری، «شناخت سه بعدی فضا»، ترجمه سارا فرزانه سا و «ترسیم خط در هنر»، ترجمه فاطمه کاوندی، عناوین کتاب‌های تقدیر شده این دوره را تشکیل می‌دهند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نشر افق، انتشارات قدیانی، توکا، نشر تولد، انتشارات طلایی و چاپ و نشر نظر، ناشران این کتاب ها هستند که از این بین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 3کتاب، نشر افق، 3 کتاب و نشر تولد، 2 کتاب را داراست.
شایان ذکر است 1906 عنوان کتاب به دبیرخانه جشنواره کتاب برتر کودک و نوجوان ارسال شده بود که در 3 مرحله مورد داوری قرار گرفت. «قاسم کریمی»، دبیری این جشنواره را بر عهده داشت و محمدرضا شمس، اسدالله شعبانی، دکتر محمد کرام الدینی، بهزاد غریب پور و کوروش پارسانژاد، سرگروههای داوری بخش های داستان، شعر، علمی-آموزشی، مدیریت نشر و تصویر و گرافیک را تشکیل دادند.
در بخشی از بیانیه هیات داوران پنجمین جشنواره کتاب برتر کودک و نوجوان آمده است:
در برگزاری پنجمین جشنواره کتاب برتر به روال پیشین، کمیته برگزاری جشنواره با اعلام عمومی و تماس با ناشران عضو و غیر عضو انجمن از آنان درخواست کرد که برای شرکت در جشنواره، کتاب های انتشار یافته سال 88 را به دبیرخانه جشنواره کتاب برتر ارسال کنند.
در زمان مقرر تعداد 1906 عنوان کتاب در چهار حوزه شعر، داستان، علمی-آموزشی و سایر گونه های ادبی به دبیرخانه رسید که این همه در سه مرحله مورد بررسی و داوری قرار گرفت.
در نخستین مرحله که غربالگری کتاب ها توسط داوران هر بخش انجام گرفت، تعداد 348 عنوان توانست به مرحله دوم راه پیدا کند.
در مرحله دوم از این تعداد، 53 عنوان برگزیده و به مرحله نهایی راه یافت. در مرحله نهایی پس از بازنگری مجدد و مقابله نمره‌ها و معدل نمره‌ها، تعداد 15 عنوان کتاب در سه حوزه شعر، داستان و علمی-آموزشی بر اساس نمره‌هایی که از داوران گرفته بودند با دقت بیشتر ارزیابی شده، سه کتاب در سه حوزه شعر، داستان و علمی-آموزشی با عنوان کتاب برتر برگزیده شد و تعداد 12 عنوان نیز به عنوان کتاب‌های قابل تقدیر معرفی شدند. ضمنا به دلیل این که از حوزه سایر گونه های ادبی، کتابی به مرحله نهایی راه نیافته بود، هیات داوران نتوانستند کتاب برتر چهارم را مورد تقدیر قرار دهند.
آسیب شناسی این دوره از جشنواره کتاب برتر کودک و نوجوان:
هیات داوران با توجه به محوریت مدیریت نشر در این جشنواره که ماهیتا جشنواره کتاب برتر را از سایر جشنواره ها متمایز می کند، با دقت و رعایت عدالت تا جایی که می توانست کوشید تا آثار برتر و شایسته‌ای از میان انبوه کتاب‌های ارسالی ناشران برگزیند. در این میان اما با کمبودها و کاستی‌هایی روبرو شد که لازم می‌دانیم به بخشی از آن ها به صورت گذرا اشاره کنیم.
- هیات داوران معتقد است در حوزه نشر (داستان) چنانکه شایسته است به تنوع فرم و قالب نوشتار و همچنین به رفتار خلاقه با امکانات زبان فارسی توجه کافی نشده، در تولید آثار عموما از همان شیوه های رایج و نثر یکنواخت بهره گرفته شده است.
- هر چند کوشش داوران بر این بود که کتاب های برتر را از میان آثار تالیفی برگزینند، اما در مرحله نهایی مشخص شد بیشترین نمره ها به کتاب‌هایی داده شده است که می‌شد آن‌ها را در حوزه بازنویسی خلاق و ترجمه بررسی کرده و برگزید. بنابراین هیات داوران پیشنهاد می کند در دوره های بعد به طور جداگانه به آثار ترجمه و بازنویسی و بازآفرینی خلاق توجه شده و این نوع آثار را به کتاب های تالیفی نیامیزند.
- ارزیابی آثاری که برای خردسالان، کودکان و نوجوانان تولید می شود نیازمند آن است که این آثار را در سه مقطع سنی جداگانه با معیارهای متفاوت بررسی کرده و در هر یک از مقاطع سنی، کتاب برتر معرفی شود.
در جریان پنجمین جشنواره کتاب برتر این مشکل کاملا چشمگیر بوده و کتاب های خردساالان و کودکان در سایه کتاب هایی که برای نوجوانان ارزیابی می شد، از نظرها دور ماند طوری که می توان گفت در پنجمین جشنواره کتاب برتر، سهم کودکان و خردسالان بسیار اندک بوده است، البته ناگفته نماند که ناشران محترم در این دو حوزه چندان توفیق نیافته و آثار درخوری منتشر نکرده بودند.
- در حوزه کتاب های علمی-آموزشی، هیات داوران اعلام می کند که به سبب فروش خوب این نوع آثار، ناشران به انتشار آثار مشابه روی آورده و برخی از ناشران به نظر می رسد که اعتقادی به تولید آثار بومی در این زمنیه نداشته و صرفا از راه ترجمه می کوشند بازار را در اختیار خود دربیاورند. لذا هیات داوران پیشنهاد می کند در جشنواره های بعدی توجه ویژه ای به بومی گرایی در عرصه کتاب های علمی-آموزشی شده و از توجه به کتاب هایی که صرفا ترجمه یا مشابه سازی از آثار تولیدی است، پرهیز کنند.
- برای داوری هر چه بهتر شایسته است ترکیب داوران به گونه ای باشد که هیچ یک از آنان در هیچ بخشی از جشنواره، کتاب و آثار مورد ارزیابی نداشته باشند. رعایت انصاف و عدالت در ارزیابی آثار ناشران دولتی و خصوصی بدون توجه به شرایط نابرابر آنان ممکن نیست. ناشر دولتی با بودجه فراوان و امکانات نشر و توزیع که دولت در اختیارش گذاشته و به همین سبب رقابت آزاد را در صنعت نشر از بین برده، نباید سهمی هم سنگ ناشر خصوصی به ویژه ناشری که با همه محدودیت ها می کوشد کتاب خوب و برتر تولید کند، داشته باشد.
هیات داوران پیشنهاد می کند در دوره های بعد به این مهم توجه کرده، به ناشران بخش خصوصی، فرصت بیشتری برای رقابت با ناشران دولتی داده شود.
هیات داوران پنجمین دوره جشنواره کتاب برتر کودک و نوجوان:
در پنجمین دوره کتاب برتر، مجموعا 16 داور نام آشنا که هر یک آثار شایسته ای در این پهنه عرضه کرده اند به ارزیابی کتاب‌ها نشسته و سرانجام پس از طی سه مرحله داوری در نهایت 15 اثر را به عنوان آثار برتر و تقدیری معرفی کردند.
اسامی داوران به ترتیب:
- داوران گروه شعر: اسدالله شعبانی (سرگروه)، بابک نیک طلب، افسانه شعبان نژاد
- داوران گروه داستان: محمدرضا شمس (سرگروه)، شهرام شفیعی، سپیده خلیلی
- داوران گروه علمی-آموزشی: محمد کرام الدینی (سرگروه)، حسن سالاری مجید عمیق، نبی الله صادقیان
- داوران گروه گرافیک و تصویرساز: کوروش پارسانژاد (سرگروه)، محمدعلی بنی اسدی، هدی حدادی
- داوران گروه مدیریت نشر: بهزاد غریب پور (سرگروه)، سیاوش ذوالفقاریان، احمد اسدی
گفتنی است که آقای مجید عمیق و خانم سپیده خلیلی به منظور ارزیابی آثار ترجمه‌ای به گروه‌های داوری دعوت شده‌اند.
